Historia “LexiTools”; History of Polish-English first online dictionary

Historia “LexiTools” 1978 - 2007
LexiTools history 1978 - 2007

I. Pierwszy słownik komputerowy w Polsce
First computer based dictionary in Poland

SŁOWNIK TERMINOLOGICZNY „SILNIKI WYSOKOPRĘŻNE”
ANGIELSKO-POLSKI
Data wydruku 15.05.78
Opracował: mgr Michał Tasiemski
Ilość haseł: 1340
Wydawca: WSW PZL-Andrychów
Ilość egzemplarzy: nieznana

SŁOWNIK TERMINOLOGICZNY „SILNIKI WYSOKOPRĘŻNE” POLSKO-ANGIELSKI
POLISH-ENGLISH TERMINOLOGICAL DICTIONARY "DIESEL ENGINES"
Data wydruku: 31.05.1978
Date of publication: 31.05.1978
Opracował: mgr Michał Tasiemski
Ilość haseł: 1350
Wydawca: WSW PZL-Andrychów
Ilość egzemplarzy: nieznana


W roku 1977, pracując jako tłumacz dokumentacji licencyjnej na silniki wysokoprężne Massey Ferguson Perkins, stwierdziłem, że aby utrzymać jednakowe słownictwo w procesie tłumaczenia na te same elementy silnika należy stworzyć bazę danych, która ułatwiłaby pracę całego zespołu tłumaczy i pozwoliła na ujednolicenie stsowanej terminologii.
Dlatego wspólnie z Działem Przetwarzania Danych Wytwórni Silników Wysokoprężnych (WSW) PZL – Andrychów rozpoczęliśmy prace nad stworzeniem takiej bazy.


Do tego celu użyliśmy rosyjskiego komputera RIAD-20, który zajmował ogromne pomieszczenie a hasła były wprowadzane za pomocą kart perforowanych.
Oczywiście nie było mowy o polskich znakach diakrytycznych ani przechowywaniu komputera na nośniku magnetycznym. Musiała wystarczać wersja drukowana.
Hasła mogły zawierać do 35 znaków i były automatycznie sortowane alfabetycznie przez komputer. Była to zwykła baza danych a hasła były wielowyrazowe (do 5-ciu słów).


Dalszy los słownika nie jest mi znany gdyż w 1979 roku zwolniłem się z WSW „Andoria” i wyjechałem do Libii do pracy.
Według mojej wiedzy słownik terminologiczny: SILNIKI WYSOKOPRĘŻNE” jest pierwszym słownikiem opracowanym na komputerze w Polsce.

II. Początki leksykografii komputerowej
II. Beginnings of computer lexicography

Już w czasie pierwszych wyjazdów do Anglii jako tłumacz w latach siedemdziesiątych zacząłem gromadzić terminologię polsko-angielską związaną z turystyką ale musiałem wiele lat czekać na rozwój komputerów osobistych.

Zacząłem prace nad słownikiem turystycznym na ZX Spectrum


poprzez PCW Amstrad 8256 aż do pojawienia się pierwszych pecetów. Niestety dopiero wtedy zaczęły się „schody” z różnymi systemami operacyjnymi, różnorodnymi systemami polskich znaków graficznych itd.





W roku 1986 skontaktowałem się z Wydawnictwem Naukowo Technicznym w Warszawie w celu wydania drukiem posiadanych zbiorów. Po podpisaniu umowy wydawniczej nie chciałem się zgodzić na tradycyjny układ mojego słownika (hasła główne i podhasła czyli tzw. gniazdowy układ haseł).
Proponowana nazwa słownika:

POLSKO-ANGIELSKI PRAKTYCZNY SŁOWNIK TURYSTYCZNY
POLISH-ENGLISH PRACTICAL TOURIST DICTIONARY

Zakres tematyczny: artykuły gospodarstwa domowego, bagaż, camping, cło, czas wolny, gastronomia, granica, hotel, paszporty, pilotaż, podróże, posiłki, turystyka i rekreacja, ubezpieczenia, urlop, waluta, wczasy, wizy.

Były też problemy ze znalezieniem i opłaceniem weryfikatora mojego słownika. Umowę zerwałem i słownik nie ukazał się drukiem. Tak więc było mi pisane dalsze poszukiwanie innych dróg aby swój słownik opublikować.

Nie zrażony problemami rozpocząłem próby gromadzenia i systematyzowania terminologii angielsko-polskiej na poszczególnych komputerach. Samodzielne próby stworzenia słownika były z góry skazane na niepowodzenie więc pod koniec lat osiemdziesiątych nawiązałem współpracę z informatykiem z Jarosławia: mgr inż. Jerzym Wawro, która trwa do dzisiaj.

Program o nazwie LexiTools był produkowany i sprzedawany przez firmy Certus Software /obecnie "Tenar"/ (Jerzy Wawro) i LexiLab (Michał Tasiemski) w latach 1990-92. Rozwój produktu został zatrzymany, gdyż dochody z jego sprzedaży nie były wystarczające na pokrycie koniecznych inwestycji. Program był przeznaczony dla odbiorców indywidualnych, ale z powodu piractwa głównym odbiorcą okazali się odbiorcy instytucjonalni. Dla nich z kolei cena była za niska.

W latach 1990-1993 wspólnie stworzyliśmy kilka wersji programu
Lexi Tools – KOMPUTEROWE WSPOMAGANIE TŁUMACZENIA.
LexiTools - COMPUTER BASED TRANSLATION


LexiTools spotkał się z pozytywną reakcją dziennikarzy z takich czasopism jak Computerworld, Enter i innych i dobrze był oceniony przez potencjalnych odbiorców ponieważ był wielokrotnie kopiowany co nie uniemożliwiło nam uzyskanie dochodów i dalszy rozwój produktu.

Przykład:

Lexitools

18 grudnia 1991

Computerworld
Andrzej Horodeński





W roku 1993 lub 1994 przerwaliśmy dystrybucję LexiTools.

Po latach oceniam, że miało to i swoje dobre strony. Po pierwsze podstawą programu było słownictwo angielsko-polskie. Po drugie tłumaczenie było bardzo słabej jakości ponieważ było oparte na tłumaczeniu „słowo po słowie”. Program nie radził sobie ze zwrotami, idiomami itp. a słownik zawierał zaledwie ok. 22.000 haseł z turystyki i życia codziennego i 5.000 haseł z informatyki.
Opis programu LexiTools (dostępny w internecie), wykonany na zlecenie Unii Europejskiej:

http://ec.europa.eu/translation/reading/articles/pdf/1998_01_tt_andersen.pdf
str.11
/tekst zostanie dodany/

III. Nowy etap “LexiTools” czyli LexiTools3
III. New phase of "LexiTools" i.e. LexiTools3

Od roku 1994 prace nad wersją polsko-angielską PRAKTYCZNEGO SŁOWNIKA TŁUMACZACEGO (TURYSTYCZNEGO i OGÓLNEGO) do chwili obecnej oparte na całkowicie innych założeniach.

Słownik turystyczny i ogólny
Słownik polsko-angielski przygotowany specjalnie dla systemu LexiTools.
treść: turystyka i podstawowa komunikacja

Zalety
· stale uaktualniany - zawiera hasła współczesnego języka polskiego
· zawiera olbrzymią ilość gotowych fraz typu: "w samochodzie na parkingu", "pojechać na urlop"
· zebrano w nim przede wszystkim słowa i zwroty przydatne w podróżach zagranicznych
· jest opracowaniem stworzonym w oparciu o wieloletnią praktykę (jest to oryginalne opracowanie a nie kompilacja innych źródeł).

Terminologia
Terminology
Hasła bardzo praktyczne, z życia wzięte, przydatne w sytuacjach gdy zastosowanie precyzyjnych wypowiedzi i zdolność komunikowania są niezwykle istotne.
Typowe sytuacje i dziedziny to:
· zagrożenie życia, wypadki i choroby (opieka zdrowotna)
· awarie i zdarzenia losowe
· problemy, komplikacje i sytuacje konfliktowe związane z turystyką
· poszukiwanie pracy i zatrudnienie
· handel zagraniczny
· utarte zwroty, wyrażenia i idiomy polskie

Celem budowy słownika nie jest uzyskanie kompletnego zbioru słownictwa polskiego lub angielskiego ale skuteczna komunikacja językowa. Dlatego dokonano wyboru takich haseł, które są najczęściej w użyciu we współczesnej polszczyźnie.
Jest to więc nieoceniona pomoc w nauce języka angielskiego dla Polaków. Podręczniki zbytnio koncentrują się na formalnej stronie języka i sytuacjach niekonfliktowych (gdy wszystko idzie dobrze). Nie obejmują słownictwa związanego z problemami i sytuacjami nadzwyczajnymi ani ze sposobami ich rozwiązywania.

Dostęp do haseł złożonych

Celem nadrzędnym przy budowie zbioru haseł języka polskiego było założenie, że dostęp do zwrotów i wyrażeń wielowyrazowych będzie taki jak w innych typowych komputerowych bazach danych czyli szybki i bezpośredni, zaczynając od dowolnego, pierwszego słowa wyrażenia.
W rezultacie otrzymaliśmy zbiór, w którym wybieramy hasło złożone i wpisujemy jego początek do okna dialogowego naśladując zwykły tok myślenia. Nie szukamy jakiegoś hasła głównego i jego podhaseł tak jak w tradycyjnych słownikach. Ogromnym ułatwieniem dla Polaków jest możliwość wyszukiwania złożeń z przyimkami na początku (na, w, o, z, ze, za, przy, od, pod, nad, bez, co, po, itd.). W LexiTools możliwe jest wyszukanie dowolnych cząstek (ang. chunks), które w normalnych słownikach nie nadawały się do alfabetycznej klasyfikacji.

Dane techniczne
Aktualna ilość haseł (na dzień 11.07..2007) - 77.000
Ilość haseł złożonych (wielowyrazowych) 67 %
Częstotliwość aktualizacji ciągła, online

IV. Internet, technologie mobilne i telefony komórkowe
IV. Internet, mobile techologies and cell phones

Przygotowaliśmy kilka wersji dostępu do zasobów LexiTools.
Dwie główne wersje to dostęp do LT przez połączenie z siecią (online) i dostęp stały poprzez ściągnięcie słownika do pamięci wewnętrznej komórki (offline).
Obie wersje są obecnie w fazie testowania.

Posiadacze przeglądarki Opera Mini mają już dobry dostęp do programu po wpisaniu adresu:
www.lexitools.org